Kaj la mateno venis, kaj la homlupoj mortigis neniun…

Etikedoj

bobelarto, brita kongreso, Britio, EAB, homlupo, libroeldonado, literaturo, verkado

Do, ĉu la sorĉistino decidis tuj savi iun? Aŭ sin mem? Kial neniu mortis? “Fakte, estas agrabla tio, ke ĉiu almenaŭ unu rondon povas ludi, kaj ne okazis tuj murdo” – konstatas nia Dio, kaj mi fiksrigardas lin, ĉar mi scias, ke li scias, ke ne la sorĉistino helpis iun ajn. Ke mi, la homlupo ne murdis iun ajn. Tiam li ankoraŭ pensis ke temas pri miskompreno aŭ mallerteco, ne pri serioza decido.

Mi ŝatas la ludon, sed mi ne ŝatas esti homlupo. Oni ĉiam pensas, ke mi estas homlupo, kaj mi ne aparte ŝatas kiam la vilaĝanoj fakte pravas rilate al tio. Mi kompatas ilin kaj min mem. Kutime mi ne babilemas dum la ludo, ofte silenteme observas. Tio estas suspektinde. Se mi diras ion tial, se ne, do tial. Estas ĉiam kelkaj kiuj tuj komencas paroli kaj ne aparte lasas la aliajn diri multon. Komencantoj kompreneble ne kuraĝas tiom vigle argumenti, ili ne trovas la vortojn.

Tamen, esti ĉe Esperanta renkontiĝo, kaj ne ludi eĉ unu rondon de homlupo estas neimagebla en mia mondo. Dum la Brita Kongreso en Conwy Bay mi nepre volis partopreni almenaŭ kelkajn sesiojn, kaj reengaĝiĝi al la mondo de Esperantistoj erve (neologismo: “en la reala vivo”. Mi rekomendas komenci uzi ĝin.) Mi estis preleganto kaj kontribuanto al la programo. Brilis ĉeesti sur la insulo, paroli pri kial Esperanto-literaturo gravas, verki kune kaj malkovri dum la legosalonojdum la legosalonoj la unuajn ĉapitrojn de ankoraŭ neaperintaj libroj. Ni legis pri la murdo de Roger Ackroyd (tradukis Hanso Becklin, ankaŭ lia prelego pri ĝi estis elstara), kaj pri La kurioza incidento en la nokto de hundo. Se vi volas bonegajn librojn legi en la somero, nepre mendu ilin!

Alico en Mirlando havas Esperantajn desegnojn ankaŭ!

Sekvu la retejon de EAB por ricevi novaĵojn, la altkvalita libroeldonado de la Asocio estas mirinda. Mi havas preskaŭ ĉiujn novajn librojn kaj verdire mi ne scias kiu eldonas tiom belegajn librojn en la senco de aspekto, lingvaĵo kaj dezajno nuntempe. Plej verŝajne neniu krom ili. Tial kolerigas min la fakto, ke en la Belartaj Konkursoj ne rajtas asocioj aŭ homoj konkursi post gajni en unu jaro. Kia absurdaĵo estas tio! Ili devus gajni ĉiu jare ĝis kiam pli bona aperas sur la sceno! Ĉu vi jam tenis la libron Alico en Mirlando en viaj manoj? Se ne, vi ja ne scias pri kio mi parolas…

Ĉirkaŭ 60 homoj por semajnfino estas bona nombro de partoprenantoj. Se vi volas, vi povas iomete paroli kun ĉiu, kaj certe estos 2-3 kun kiuj vi profunde babilados. Nuntempe ofte okazas, ke iun vi jam sekvis-renkontis rete antaŭ jaroj, kaj venas la tempo finfine vidi unu la alian persone. Tiel estis kun mi, kaj la sperto estis elstara!

Pri la kvalito de la organizado mi ne dubis. Tim Owen atenteme antaŭpreparis kaj informis pri la evento en bela retejo. Elkorajn gratulojn kaj bone merititan ripozadon post la semajnfino al li! Mi bonŝancis pri la homoj kun kiuj mi dividis la hotelon, estis agrabla grupeto por matenmanĝi kune antaŭ la kongreso kaj bierumi vespere post ol oni forĵetis nin el la ejo.

Apud la bieroj kompreneble ni devis diskuti pri homlupo antaŭ ekdormi. Se iu partoprenis la eventon, do komprenis, pri kio ni parolis kaj nepre aldonis sian vidpunkton, ĉefe se temis pri la Dio de la ludo… Se ne, do cedis ekkoni plurajn flankojn de la rakonto pri kio okazis por povi sociumi kun ni. Kaj tiu obsediĝo pri la ludo neniam ĉesas dum Esperanto-renkontiĝoj. Oni devas malfermi la Pandora-skatolon de homlupo nur unu fojon dum la renkontiĝo kaj hoppp!… la spirito de la ludo neniam forlasas la renkontiĝon ekde tiam.

Mi klarigas (kiel ĉiam…) Dankon al Andrzej S. por la foto!

Mi ĉiam ridas kiom da miskomprenoj okazas dum ludado. Sed ne tiel ni ludis ĝin dum la IJK!!! Jam dum la Renkontiĝo de Esperantistaj Familioj la etaj denaskuloj inventas diversajn regulojn. Aldonas kaj forprenas kartojn kaj okazos bonhumora kaoso pro la devigaj kvereloj kaj akuzado. Tio estas neevitebla. Ni ridas, ni miskomprenas, mi ĉiam redemandas pri kion mi devas fari. Mi aŭskultas la regulojn kvazaŭ mi neniam aŭdintus ilin antaŭe. Mia cerbo senkonscie forigas ĉion, kion ĝi scias pri la ludo antaŭ ĉiu renkontiĝo, konservante nur la bazaĵon: la homlupoj murdas kaj la vilaĝanoj preferus vivi. Kaj venos iu nova Dio, kaj ri reinventos la regulojn.

Ĉi foje post la mateno alvenis, kaj iu mortis, la Dio ne diris ĉu estis vilaĝano aŭ homlupo, sorĉistino aŭ kiu ajn, kiu mortis. Ĉu vi jam aŭdis pri tia regulo?! Tio estis la unua fojo, ke mi ludis tiel, kaj mi serioze ne komprenis kiel tio povas esti… Ni volas scii, kiu mortis dum la nokto! Sed ne, ĉi foje ni ne rajtis scii. La Dio kompreneble klarigis al mi apud pluraj cidroj vespere, ke vere tiel oni ludas laŭ la reguloj… Oni devas lasi la karton sur la tablo kaj fine de la ludo ni ekscios kio okazis. Mi daŭre ne komprenas kiel tio sencas, do ajna spertulo bonvole klarigu al mi en la komentoj. La surprizoj dum la ludo ĉiam abundas, kaj kompreneble ĝi daŭre donas kaj donos temon (por sekvaj renkontiĝoj) pridiskutindan dum ni malrapide ebriiĝetas.

Kaj se vi volas scii kiel finiĝis la ludo… do mi nek gajnis, nek malgajnis. La vespera programo komenciĝis dume. Omaĝe al Bill Chapman venis kanti koruso en la kimra kaj ĝuste la du homlupoj volis aŭskulti la kantojn (jes, mi scias…) Do fine mi estis tiom malbona homlupo, ke mi eĉ prefere forlasis la vilaĝon kaj ne plu ludis.

Poezio en vestaĵvendejo

Etikedoj

amikeco, attila józsef, bobelarto, komunumo, literaturo, MoVeMo, tago de poezio, tradukado

“Ĉu vi havas tempon opinii tiujn ĉi dek poemojn? La limdato por la redaktado estas morgaŭ.” Mi staras meze de ĉenvendejo kaj provlegas poemojn de amiko dum amikino provvestas pantalonojn en la malantaŭo de la ejo. Poezia momento meze de kapitalismo. Tajpadas freneze en la apon: jes, tiu plaĉas al mi, tiu alia havas temon kiun vi jam plurfoje esploris, tiu bonas, tiu ne aparte tuŝas min, tiun mi ne ŝatas. Li fidas mian opinion. Mi atenteme kaj precize argumentante donas mian vidpunkton, kaj li avide legas kiun ajn perspektivon mi ofertas. Originale mi alskribis lin pro koncerto, kiu okazis la sekvan tagon. Portugala artisto en Hungario, kies muzikon mi konigis al li. Amikino fine decidas ne aĉeti la pantolon dum ni finredaktas la lastajn poemojn en facebook. Ne estis la unua fojo, ke mi helpas lin. Li diras, ke li nepre volas ĉi foje danki min en la libro, kaj tuj petas min provizi Esperantan tradukon de la frazo. Mi rapide sendas ĝin. Li surprizite notas kiom rapide mi laboras, kaj demandas min ĉu mi emus iam traduki unu-du poemojn liajn. Kiujn? Mi demandas. Kiu ajn plaĉas al vi.

Tiaj artaj interŝanĝoj estas la plej signifoplenaj momentoj de mia ĉiutaga tago. Kvazaŭ natura, daŭra fluo de arto rekten en miajn vejnojn, same kiel kerna vivbezono apud dormi, manĝi kaj trinki.

11

Etikedoj

bobelarto, edukado, INK, komunumo, laboro, mia vivo, verkado

Tiu ĉi estas blogero kiun mi prokrastas de monatoj, preskaŭ jam jaro. Nuntempe mi povas diri, ke vere mi ne volis indulgi je la penso kion signifas okupiĝi pri literaturo, ĉefe pri nuntempa literaturo kaj verkado en Esperanto – sciante, ke milito, absolute nekomprenebla, detrua kaj for, sed samtempe najbara milito detruas nian mondon apude. Kaj jes, mi konsciencriproĉas, ke tiu ĉi ĉe la najbaroj zorgigas min pli ol iu ajn alia alie en la mondo. Sed estas tiel. Mi ne ĉesas pensi pri ĉiuj ukrainoj kiuj partoprenis ajnan renkontiĝon kiun mi organizis kun amikoj, miajn samkursanojn ĉe universitato, kaj la multajn varmajn invitojn al Kijivo aŭ Krimeo kiun mi ĝis nun ne povis akcepti. Nek pri la rusoj kiuj parolas Esperanton kaj samtempe iel klarigas al si mem kial tiu ĉi milito estas bezonata kaj tute memkomprenebla. Mi pripensas kion fari, kun kiu paroli. Kio helpas? Kio ne malhelpas? Ĉu mi povas ion fari por ŝanĝi la situacion? Kaj samtempe vivo ne haltas. Mi havas mian laboron kaj mi okupiĝas pri io ĉiu tage pri kio mi povas fieri.

Estas strange eĉ tajpi la vortojn, ke mi fieras pri io, kio rilatas al Esperanto. Post tiom da jaroj, fakte jardekoj da honto. Ke mi ne volis, ke la ekstera mondo sciu kiom Esperanto gravas al mi. Kion ĝi signifas en mia vivo. Kion ĝi kapablas atingi. Mi rigardis miajn denaskulo-amikojn kaj mi daŭre pensis: ili faras ion bone, ĉar ili ne plu okupiĝas pri Esperanto. Ili sukcesis plenkreskiĝi. Ne restis en la infana rolo de Esperanto-parolanto kiel mi. Kompreneble ne nur infanoj parolas Esperanton, sed estas sendube granda transiro kiam denaskulo decidas ankaŭ kiel plenkreskulo aktive paroli la lingvon kaj tiel aŭ eĉ pli aktivi en la movado. Kiam ne plu estas la decido aŭ nur influo de la gepatroj. Nuntempe mi eĉ havas tiajn pensojn, ke eble ili envias la fakton, ke mi daŭre povas okupiĝi pri Esperanto, kaj resti en la movado dum ili forlasis la tuton. Eble iom kaj io ankaŭ mankas al ili. Sed tiujn demandojn mi ankoraŭ ne kuraĝas starigi al ili.

Do mi malfermas mian retpaĝon kaj ŝokiĝas kiom longa tempo pasis ekde la lasta enskribo. Hodiaŭ, kiam mi finfine eniras la retejon denove la stranga rememorigo frapas min: gratulojn! Vi kreis vian blogon antaŭ 11 jaroj! Kiooo? Sed… sed ĵus estis 10 jaroj. Tiu jubileo kiam mi skribis pri la duboj pri malŝpari tiom da tempo je Esperanto, pri la malĝojo kaj amaraj pensoj, ke mi simple okupiĝis pri io, kio laŭ ekstera aspekto tute ne indis. Mi daŭre memoras ajnan momenton kiam mi verkis mian vivresumon kaj vidis, ke ĉiuj indaj spertoj en mia vivo venas el Esperantujo. El mondo, kiun neniu konas. Miaj sukcesoj troviĝis samloke. Kaj mi tamen sentis tiel, ke tio ĉio ne gravas. Estis malĝoja kaj malhela loko kiun plenlumigis unusola retmesaĝo de homo, kiun mi tute ne konis antaŭe. Kiu diris al mi, ke mi kapablus fari ion pri kio mi tute ne pensis antaŭe.

Li diris, ke mi helpu pri novelo-konkurso. Mi trovis la ideon amuza. Mi ja ne legas en Esperanto. Kaj ne, mi ne fieras pri tio, ĉar la hontigado de denaskuloj ankaŭ estas tiu ĉi temo: kiom vi legas kaj kion? Kaj jes, mi povintus legi multe. Miaj gepatroj arde legis diversajn librojn en Esperanto. Tradukojn kaj originalajn verkojn. Ili konas la ĉefan literaturon kaj tiel pli bonigis sian vortprovizon kaj ĝeneralan konon pri la movado. Ni havas hejme bretojn kaj bretojn da originala literaturo kiun mi neniam emis tuŝi. Sed mi ja verkas en Esperanto. Eble ne literaturon, sed skribas kaj pripensas kaj produktas originalajn verkojn. Tradukas malofte. Zorgas multe pri nia movado.

Do, mi komencis eklabori pri tiu konkurso kiu estis la unusola kiu iam ajn kaptis mian atenton. Estis interese. Mi markis la tiaman unuan retmesaĝon kiun mi ricevis tra retlisto kiun mi tre svage legas. Mi notis al mi, ke mi provu partopreni ĝuste tiun ĉi. La temon mi trovis interesa, kaj havis ideojn pri rakontoj kiujn mi neniam havis antaŭe. Mi pensis, ke estus amuze provi tiun ĉi defion. Verki novelon. Ha! Mi neniam faris tion antaŭe. Neniam devis verki prozon aŭ ion ajn krom la devigaj universitataj eseoj. Mi neniam elektis ajnan t.n. kreativ-verkadan kurson kiam mi povintus. Sed ja vivo ridas je mi, kompreneble, ĉar fine mi ne rajtis partopreni ĝin pro la fakto, ke mi envolviĝis en ĝia organizado.

Nuntempe mi pensas, kial mi ne verkas por mia blogo? Kiel povas esti, ke duona jaro, sed certe monatoj pasas antaŭ mi publikigas ion ajn. Sed poste mi ekpensas: sed mi ja daŭre verkas en Esperanto. Preskaŭ ĉiu tage. Kiel povas esti tio, ke nenio el tiuj aferoj aperas en mia SĈNK paĝo? Kaj tiam mi rememoras: granda parto de mia nuntempa laboro estas okupiĝi pri verkado kaj instigi aliajn verki kaj mi uzas miajn vortojn por tiuj celoj. Mi verkas en (kaj ankaŭ ekster) la sesioj, mi pripensas retleterojn, tekstojn por la paĝo de Bobelarto kaj blogerojn tie (kvankam ne sufiĉe regule kaj la malnetoj ankaŭ tie abundas, same kiel ĉi tie). Sed mi verkas. Se iu, iam trovus mian komputilon tre surpriziĝus pri la abunda enhavo de la dosierujo kiu nomiĝas simple en la hungara: mi verkas.

Antaŭ kelkaj semajnoj mi partoprenis poezian vesperon de la franca instituto ĉi tie en Budapeŝto. Oni festis la 50-an naskiĝtagon de poeto-tradukisto-akademiano-esploristo – kaj fakte multajn aliajn titolojn havas – Guillaume Métayer. Laŭdire kiu ajn okupiĝas pri francaj-hungaraj kulturaj rilatoj certe renkontis lian nomon, ĉar lia kontribuo en Francio por diskonigi hungaran poezion, nuntempajn verkojn kaj aŭtorojn de la pasintaj du jarcentoj ne povas maltrafi lian nomon.

Mi pensis, bone, kiel franc-hungaro mi estas terure malboninformita, ĉar tiu ĉi estis la unua fojo, ke mi aŭdis lian nomon. Mi partoprenis la eventon, ĉar mia plej ŝatata aŭtoro Krisztina Tóth organizis ĝin, kaj mia instruisto pri verkado de noveloj János Lackfi ankaŭ partoprenis ĝin. Nuntempe mi frekventas 20-semajnan kurson pri verkado de noveloj en la hungara, kiu estas enorma defio por mi. Kutime mi verkas en la angla, la lingvo en kiu mi studis ĉe ĉiu universitato (kvar), aŭ memkompreneble en Esperanto. Mi nur tiom scias, ke verki estas verki, kaj nuntempa literaturo estas tio kio pleje tuŝas min. Certe klasikaĵoj ankaŭ fekmojosas, sed mi ekŝatis legi kaj daŭre entuziasmas legi, se mi nutras mian animon per la perspektivoj de la epoko en kiu mi vivas nun.

Dum tiu vespero la amikoj-invititoj-poetoj laŭtlegis la poemojn de Métayer. Ili legis la hungaran tradukon kaj li mem laŭtlegis la originalajn francajn. Okazis nur tiom. Simpla aprezo de poemoj kaj tradukoj farite de nuntempaj aŭtoroj kiuj mem elektis siajn plej ŝatatajn de li. Fine iom da babilado, intervjueto kaj plej fine amiko lia laŭtlegis oficialan saluton al li: gratulojn, iom da nostalgiajn vortojn por la naskiĝtago. La tuta afero estis profunde kortuŝa. Sed kio pleje gravis, ke la laŭtlegado estis la plej granda kaj grava parto de ĝi. Unu homo post la alia ekstaris, promenis al la mikrofono, malfermis sian etan poemlibron kaj laŭ sia stilo aŭ serioze, aŭ plenaktorante aŭ ŝajne preskaŭ senemocie laŭtlegis ion de la ĉeestanta naskiĝtagulo. Estis tiom simple kaj brile.

Neniu tre bone komprenas kion mi faras nun, do mi pensas, ke venis la tempo por provi klarigi ĉi tie. Kiel tiu rakonto rilatas al mia laboro? Kie alie, se ne en mia propra blogo? Kaj per tio mi provos forigi ankaŭ la daŭran hontosenton kiun mi batalas rilate al mia laboro. Ĉar jes, mi faras ĉion, kion mi povas. Mi uzas ĉiujn miajn vivspertojn kaj kapablojn. Sed samtempe venas la demando, kiu ne permesas al mi ripozi: kiel damne mi aŭdacas okupiĝi pri io kaj kuraĝigi pri io, kion mi ne mem spertis dum longa tempo? Legi en Esperanto daŭre malfacilas por mi. Mia cerbo daŭre protestas. Mi vidas frazojn de aliaj homoj, kaj eĉ se plene indas legi mia ĝenerala kontraŭstaro estas tre forta.

Sed nun mia laboro estas organizi laŭtlegadon de verkoj. Do jes, cinike eblas diri, ke mi ricevas monon por kontraŭstari mian daŭre laŭte plendantan cerbon. Ofte ni ricevas salajron por io simila, kaj ni faras ion, kion ni nepre akceptus sen esti pagata. Tamen, mi parolu pri mim mem. Mi mem neniam pensintus pri tio en mia vivo, ke mi volus laŭtlegi en Esperanto kun aliaj. Kaj ke tio estas io ajn inda, aŭ ke bone povas funkcii. Kaj tamen. Ĉiu foje, ke mi organizas legosalonon mi pensas pri tio, ke se aliel ne, tiam tiel: peco post peco, paŝo post paŝo, frazo post frazo eblas malkovri Esperantan literaturon. Mi malkovras ĝin por mi mem. Kompreneble mi ne estus la organizanto kiu mi estas, se mi ne volus inviti la verkistojn kaj havi la eblecon demandi ilin. Mi volas scii: kial indas verki en Esperanto? Kion tiu ĉi sperto donas al vi? Kaj se neniu legas kion vi verkas? Kial vi faras tion?

Kompreneble la respondoj estas ĉiam tio: indas. Homoj legas. Eble ne tiom multe, eble ne tiom klare oni ricevas la opiniojn, ne tiom ofte eblas persone renkontiĝi. Sed pro tiuj kelkaj tute indas.

Kaj mi ne devus malproksimen iri por respondi al tiuj demandoj, mi ja mem verkas. Verki estas bezono por mi. Mi volis verki ĉi tien pri la komunumo, pri mia frustriĝo, pri la bonaj aferoj, eble sukcesi eduki iom, klarigi iom pri nia kulturo, pri tiuj aferoj pri kiuj mi havas sperton. Kaj kial ne defii min mem lerni pri kiel verki en alia stilo ol la kutima? Ĉu mi kapablus? Ĉu mi povas inventi rakontojn? Ĉu mi rajtas?

Aspektas tiel, ke jes. Aspektas tiel, ke mia instinkto kiel edukisto, mia volo lerni kiel fari novajn aferojn, mia emo esplori por la komunumo, por trovi la plej bonajn taskojn, ke mi mem sidas denove ĉiusemajne en leciono kaj lernas de la plej bonaj, ke mi enskribiĝas al aliaj kursoj kaj prepariĝas por trovi la plej bonajn ideojn sufiĉas. Kaj la tasko ne estas facila. Sen troe lamenti la aferon. Fari ion ajn rete prenas multe pli da energio ol persone, se temas pri edukado, pri gvidado de ajna sesio. Mi suferas de tio, ke mi ne povas persone sidi kun homoj en renkontiĝo, ke tio ne eblas nuntempe kaj eĉ se eblus, tio ne estus ĉiusemajna afero, kiel la reto permesas al mi nun konekti kun homoj ĉirkaŭ la mondo. Estas malfacile, ke por mia laboro mi rigardas nur la ekranon, kaj la homoj estas malantaŭ ĝi, kiam mia instinkto estus organizi por iam persone ĉeesti. Ĉefe, ke mi organizis en teamo kaj ni renkontiĝis persone por krei eventojn.

Sed ja estas nun tiel. Mi konstruas rete, kaj esperas, ke iam, ie povos persone verki kun la homoj. Ke mi povos sidi ĉe longa tablo kaj ni ĉiuj entuziasme, aŭ suferante, sed kreos rakontojn, kiujn ni publikigos, kiujn la Esperanto-komunumo volos legi. Ke ni interŝanĝos opiniojn, instruos unu la alian, kaj tiel riĉigos la movado. Ĉu tio eblas? Espereble jes.

Kiam (ne) mankas la vortoj

Etikedoj

bobelarto, novelo, verksesioj

Homoj kun multe da brila ŝminko promenas al eta placo kie laŭta-bonhumora muziko sonas. Estas festo, sed kiu volas festi tiun ĉi sabaton, kiam sentiĝas tiel ke partoj de la mondo estas en flamoj? Estas karnevalo… – li tre malrapide konsciiĝas pri tio. Infanetoj vestitaj kiel porketo kaj vesperto kuras tien kaj reen dum la familianoj trankvile trinkas siajn bierojn en tiu varma posttagmezo meze de Lisbono. Tiu ĉi ĉarma urbo kun siaj malnovaj domoj kaj plenkolore ornamitaj tegoloj ĉirkaŭbrakumas etan pecon de la monteto. Ĝi estis malplena matene – estas surprize konstati kiom da homoj kvazaŭ subite aperis vespere. Li preterpasas la longan vicon kiu formiĝas antaŭ la vendejeto. Videble kelkaj jam ebrias. Pli kaj pli da junaj vizaĝoj aperas kun brilaj ŝminkoj kaj ridetoj. Grupetoj formiĝas sur la monto kaj spektas la sunsubiron. Kiom poezie la tuta sceno.

Suprenirante la straton apud la malfermiĝantaj kafejoj aperas alia sceno, kiu plene ignoras kio okazas iom pli oriente, sed tamen en la sama kontinento. Paroj kisas, memfotas, kelkaj dancas antaŭ la kiĉa malantaŭo. La nuboj ŝajnas esti montoj malantaŭ kiuj ekkaŝas la suno. Tie jam estas la oceano, la tero haltas. Se milito okazus kiu forbalaus la homaron ĝis la akvo, tie estus la natura limo de la teritorio. Fakte ne. Ni scias ke la limoj ne haltas je la rando de tero.

Tiu ĉi regiono estis la konkeranto en la pasinteco. Kiel ĉiam, la lingvo montras la regnon kaj kolonizadon de la resto de la mondo. Sed oni forgesas tion ĉi tie, hodiaŭ, li pensadas amare. Ja estas malfacile konstati ke oni estas ĝuanto de kulturo kiu iam serioze kontribuis al la mizero de la tuta mondo. Sed tiam la informoj ne fluis tiom rapide kaj foren kiel nun. Li rigardas la homojn kiuj tuthoneste admiras la belecon de la urbo. La arboj en parko – kiu estas apenaŭ pli granda ol du naztukoj – ŝirmas la homojn de la ĉielo.

Li pensas pri siaj amikoj. Kiuj ŝirmas ilin? Kio aŭ kiu protektas ilin? Rigardante sian telefonon la mesaĝoj alvenas el diversaj lokoj. Parto de ili deziras bonan ripozon dum tiu ĉi aparte sunbrila sabato, aliaj petas informojn pri kiel helpi en tiu ĉi milita situacio. Ĉar homoj zorgas, same kiel li. Kaj ne scias kion fari, same kiel li. Kiel ĉeesti en la nuno, kiam la koro rompiĝas je la novaĵoj. Kiel ne senti sin egoisma en sia bonfarto kiam aliaj suferas? Kaj samtempe homoj ĉie suferas. Kial tiu milito gravas nun? Kial tiuj homoj? Neniam estis paco sur tero.

La anksio kreskiĝas kaj enaj ondaj emocioj ne trovas sian lokon. Li ĝuas sian citronkukon kiun li ricevis post longa atendado. Li konsciencriproĉas eĉ je la malagrablaj pensoj rilate al la servisto kiu aŭ forgesis la mendon aŭ simple ignoris ĝin. Li ne volas kolereti al la ĉefo de la ejo. Li ne volas atenti pri la konflikto kiu okazas malantaŭ la verŝotablo. Sed tiuj konfliktoj estas same konfliktoj kiel la foraj, nur la proporcio de la rezulto de la agoj estas pli malgrandaj. Homoj kiuj malbonfartas malbone traktas unu la alian. Ili abundas. Li provas ne pensi pri la suferado de la servisto, ne rimarki la malĝojan vizaĝon de ĵus hontigita kunlaboranto, ne vidi la koleron de la situacio kiu klare ne estas pacigita. La homoj forlasas la ejo, ja estas la fino de siaj deĵortempoj sen agnoski kio ĵus okazis. Kiu scias kian efikon havos tio la sekvan tagon. Kaj tiel aferoj komenciĝas.

Li volas nur ĝui ajnan bonan tagon, vivo sufiĉe malfacilas ajnakaze. Esti en agrabla loko, enspiri la aeron de la restoracioj kiuj servas freŝajn fiŝojn, preterpasi la kafejojn kiuj kontribuas al la bonodoro de la aero per la amara aromo de la kafoj miksiĝante kun la dolĉeco de la kukoj kiuj plenas je vanilo kaj cinamo. Por momentoj la ĝojo de la loko, la miraj suprenrigardantaj turistoj kiuj blokas la vojon, la hupado de la tuktukoj kiuj aperis en la urbo lastatempe trankviligas lin. La pensoj kiuj trude ĝenas estas for kaj eblas resti en la nuno – kaj samtempe eskapi ĝin.

La mesaĝoj kiuj rakontas pri envio igas lin inviti ĉiujn por la sekva fojo. Venu kun mi! Spertu ankaŭ la landon de plezuro, ĝuu la belecon de la arkitekturo. Ankaŭ vi haltu foti ĉiujn tri metrojn kaj volu kundividi la ĝojon kun ĉiu! Tiu malpeza sento daŭras kelkajn minutojn, foje momentojn, foje li ne plu rememoras kial lia koro maltrankvilas. Kial li ne kapablas plene ĉeesti, kial li sekrete volas esti hejme, kaj kial li pridemandas ĉu la semajnfina vojaĝo estis entute bona ideo.

Kaj tiu lando ankaŭ vidis pli belajn tagojn. La riĉeco kaj povreco proksime kunstaras en ĉiu angulo de la urbo. Antaŭ la plej ŝikaj vendejoj oni provas vendi drogojn al ajna turisto. Laŭ daŭre devas nei la provojn. La plene renovigitaj domoj same altiras atenton kiel la disfalantaj konstruaĵoj, ili estis same belaj kiam ankoraŭ homoj loĝis en ili. Kiam la malriĉeco kaj la ena milito ne forpelis homojn en aliajn lokojn serĉante pli bonan vivon. Aŭ simple ankaŭ ili nur volis eskapi tempon de diktatoro. Nur. Kvazaŭ estus tiel simple… Li rimarkas ke la malhelaj pensoj denove trudas la belan scenon. La trankvilo estas for. Li iom pli longe volus resti en la parko ĝuante la rigardon al la maro. Kiu fakte estas saleta rivero nur, la oceano atendas ĝin pacience iom pli en la okcidento.

Tro da turistoj estas ĉi tie, kaj nek Jesuo faras ion ajn. Nur staras tie etendante la brakojn al la urbo. Pasive atendas? Benon li ne sentas. Sekvante la brakon li imagas ke tiu alta viro povus havi magian energion. Iel helpi, iel sugesti kion fari. Inspiri la homojn agi.

Ĉu la ĝuado de la vetero kaj la ĝojo de la karnevalo estas ajna odo al la vivo? Ĉu ne sufiĉas, ke videble ne ĉiu suferas en la mondo? Kaj kion li mem povus fari? Ĉu konscie malstreĉigi la ŝultrojn kaj fokusiĝi je sia spiro sufiĉus? Se li ne ĝenas aliajn homojn kaj afable interagas ĉu tio estas jam paŝo antaŭen? Rigardas kolere denove la statuon, kiu estas en la alia flanko de la rivero: Jesuo sur la granda kolumno damne faru ion! Kion vi reprezentas? Ĉu vi meritas entute esti tie?

Strangas tiu ĝemela aspekto kun Rio de Ĵanejro. Tiu monumento estas tute klasika kaj bone konata. Ne ke li spertis ĝin iam ajn vervive, sed oni montris ĝin ofte dum la olimpikaj ludoj en 2016. Same kiel la proteston kontraŭ la registaro. Bravaj homoj kiuj volis havi la atenton de la mondo al la problemoj de la lando ankaŭ. Ĉu iu atentis? Kaj aliflanke tiu ĝemeleco estas bela. Du diversaj partoj de la mondo kunligita per sama simbolo. Tamen, la amara sento de kolonizado, forbruligado de la plej granda pluvarbaro – la pulmo de nia tero – enmarŝas liajn pensojn. Aspektas tiel ke bonfarto, abundeco, agrabla tagmanĝo kaj amo de la urbo ne povas ekzisti sen la daŭra memoro de la detruo de la mondo.

Apud la granda monumento aperas la ponto, kiun li ankaŭ pli bone konas de alia urbo: San Francisko. Almenaŭ aspektas tiel, ĉar nek tiun urbon li vidis en sia vivo. Kia hipokriteco, ke la enaj bataloj, la daŭra murdado de nigruloj ne tiom ĝenis lin. Aŭ emocie ne tiom envolviĝis tiam. Simple malŝaltis la sociajn retejojn kaj prefere malsekvis homojn kiuj afiŝis tro pri ĝi. Ja estas tiel: sklavoj restis iusence sklavoj tie. Eĉ se ni nun ne tiel nomas la tuton. Ĉu plena liberiĝo eblas? Ĉu eblas zorgi pri ĉiu ĉirkaŭ la mondo? Ĉu tio estas nia tasko aŭ nur zorgi pri si mem? Nur. Kvazaŭ tio estus tiom simple. Kvazaŭ ni ne dependus de unu la alia. Kvazaŭ ni povus forgesi, ke estas unu tero, kaj ni estas ĉi tie kune.

Ni bezonas junajn idealistojn, kantas la finnoj en lia orelo dum li provas trankvile verki en la kuirejo. Ĉu tiu verkado gravas entute? Kiel eblas per vortoj ŝanĝi ion ajn? Ĉu ĉio dependas nur de la uzo de lingvo? Kiuj donu fajreron al popoloj… ili kantas plu kaj li pensas pri kion tiuj idealistoj povus eventuale fari. La nokto estas tiom milda, ĝi estas perfekta por malstreĉiĝi kaj iom forgesi la ĉiutagajn taskojn. Nun belga kantisto kantas pri rasismo. Kiel oni estas devigitaj elekti flankojn. Kanto pri kiel esti bravaj, ne stari en la vicon, kantas pri la hipokriteco en la mondo. Taŭgaj kantoj por la situacio, hazarde elektitaj de sia telefono el inter la plurcent aliaj eblecoj.

Imagu, imagu, imagu. Ĉu iu ajn jam provis vere imagi ĉiujn homojn en la mondo? Vere ĉiujn. Ni ja estas multaj. Li nun komencas provi imagi ĉiujn. Li komencas per si mem, meze de sia familio, en la kvartalo kie li kreskis, je unu flanko de la rivero, poste imagas la alian flankon de la urbo kiuj estas ligitaj per multaj belaj pontoj. Tie li haltas. Oni bombis plurajn el tiuj dum la dua mondmilito. Homoj tiom facile parolas pri tria mondmilito nun. Li skuiĝas je tiu penso. Bone, li igas sin fokusiĝi. Du flankoj de la rivero. Mense vojaĝas plu, li provas imagi ĉiujn enloĝantojn, la familiojn en domoj, la solajn maljunulojn en apartamentoj. La universitatanojn kiuj loĝas kune. Kaj poste perdas la fadenon. Jam tio estas tro. Sed John Lennon diris ke vere imagu ĉiujn.

Bone, eble la ordo malbonas. Li rekomencas la imagadon per Lisbono. Li estas en kvartalo kiun ne konas, tamen almenaŭ kelkajn trapromenis. Do li komencas per la turistoj. Li ja mem estas turisto ĉi tie. Do li provas nun imagi ĉiujn turistojn, kiuj ekscitite–atendante la semajnfinon nun estas ĉi tie kaj ĝuas la karnevalon. Eble li daŭrigu per ĉiuj kiuj festas en la stratoj, parkoj, drinkejoj kaj per ĉiuj kiuj jam pli kaj pli ebrias dum la nokto. Poste li havas la imagon de Jesuo sur la monteto denove. Kial li ne petu lin? Beno helpus. Li imagas ĉiujn kiujn Jesuo vidas de la monto kaj … (daŭrigota)

Verkita en Lisbono kadre de la unua ĉeesta semajnfina verksesio de Bobelarto la 26-an de februaro.

Surmetu viajn ĉapelojn! La Bona Usona Filmfestivalo okazas nun 🎬

Etikedoj

esperanto USA, filmfestvalo, intervjuo, konkurso, partoprenu, premioj, senpaga partopreno

En Usono oni vere rigardas filmetojn multe. Filmkreado, videoj, elsendoj abundas, kaj homoj volonte konsumas ilin. Se mi rigardas la jutubistojn en Esperantujo, tiam usonanoj kaj pli ĝenerale anglalingvanoj abundas. Do ne estas tiom granda surprizo, ke ideo pri filmfestivalo por Esperantlingvaj filmoj venos de tiu parto de la mondo. La teamo kiu havis la ideon krei la filmfestivalon ĝuas rigardi filmetojn en Esperanto kaj volas vidi eĉ pli! Do organizi konkurson por instigi kreemon inter Esperantistoj ĉirkaŭ la mondo aspektas kiel bona ideo.

Mi ekscias tion babilante kun Kejti Neilson el Usono pri la dua Usona Bona Film-Festivalo. Ŝi mem faras videojn kaj ankaŭ tujelsendas. En tiu ĉi konkurso ŝi estas unu el al kvin ĵurianoj. Interesis min kial gravas konkursoj laŭ ŝi, kaj petas ŝin rakonti. Mi pasinttempe multe pensas pri tio kial gravas diversaj konkursoj al la Esperanto-kulturo. Kio estas la rolo de ajna konkurso kaj kiel organizi tiel, ke oni vere altiru atenton kaj altkvalitajn konkursaĵojn?

Kejti emfazas, ke eblas gajni monon gravas. Mi plene konsentas kun ŝi. Oni ne nur faras ion pro entuziasmo, sed ja estas konkurso, kiu havas rezultojn kaj premion. La unua loko gajnas 300 dolarojn! Tio ja estas serioza instigo. Kaj ekzistas 10 premioj entute. Estas mirinde vidi serioze dediĉitan retpaĝon, regularon, ekzemplon por filmeto, skripto kaj aliajn helpojn por kuraĝigi vin ekfilmi.

Kejti konsilas, ke por fari bonan filmon kreu ion kion vi ŝatus spekti. Se vi ne ŝatas spekti, kial vi kreas ĝin? Se vi mem ne ĝuas ĝin tiam nek aliaj ĝuos ĝin. Trafe. Vi estas la unua spektanto de via propra filmeto. Faru pri io, kio vin interesas, kion vi ŝatas. Ŝi kiel ĵuriano simple volas ĝui la konkursaĵojn.

Do, ni ambaŭ kuraĝigas vin partopreni per mallonga filmo (ĝis 5 minutoj). Kial?

🎞️ Estas senpage partopreni ĝin!

🎞️ Vi ne devas esti membro de Esperanto-USA por povi partopreni! Ju pli internacia estas la partoprenantaro, des pli bone!

🎞️ Vi povas libere eksperimenti, via filmo simple devas esti tute en Esperanto!

La reguloj estas tre simplaj: minimume 10 vortoj en Esperanto devas esti en la filmo. Tio estas unu longa frazo nur! Kompreneble vi povas rakonti tute novan historion, sed se mankas inspiro, eblas krei filmetojn el la rakontoj troveblas sur la retejo.

Alia regulo estas, ke ĉapelo devas aperi en la filmeto ie. Ie! Ĝi ne devas esti la centra objekto, al historio ne devas temi pri ĝi. Simple aperu ie unu ĉapelo!

La limdato alvenas baldaŭ: ĝis estas la 12-a de septembro 2021!

La retpaĝo de la konkurso estas ĉi tie: https://ttt.esperanto-usa.org/eusa/film_festival/eo

Se interesas vin rigardi la filmetojn de la unua eldono, vi trovas ĉi tie: https://ttt.esperanto-usa.org/eusa/film_festival/2021-05/eo

Parolante kun Kejti mi pensas: kiu emas krei filmeton kun mi?

Pli profunde pri aferoj kiuj estas la vivo

Etikedoj

babiladoj, Budapeŝto, INK, literaturo, noveloj, poemoj, somero, verkado, vivo

Mi ne povas haltigi la rapidan moviĝon de io malseka sur la ena parto de mia brako. Ĝi ekiras de mia akselo kaj haltas apud mia kubuto. Mi observas la grandecon de la guto. Mi ne ĉesas ŝviti ekde tagoj estas tiom varme. Estas dimanĉo, 36 gradoj ekstere, la aero ne moviĝas, malfermi la fenestrojn estas vane. Mi legas poemojn sur la ekrano de mia komputilo en la varmega apartamento. Mi notas kiujn mi tre ŝatas, kiujn mi ne aparte sentas fortajn, kaj tiujn kiuj iel balancas je la limo de la du. Ĉu reverkado helpus, aŭ forĵetado estas la solvo? Mi ankoraŭ neniam helpis redakti poemlibron, do mi ne scias kiel la tuto funkcias, simple sekvas miajn instinktojn.

Post kelkaj minutoj mi havas kunsidon kun la poeto, kiu petas mian opinion pri la tria parto de la trilogio kiun li verkis dum la pandemio. La duan li ĵus sendis al la presejo. Mi subite ricevis ĝin en miaj mesaĝoj post mi komentis pri la unua kolekto, kiun mi ricevis kiel donaco kiam ni renkontiĝis la unuan fojon. Kaj nun laŭ tiuj spertoj mi donos opinion pri la tria.

Mi mencias al li, ke fakte mi ne ŝatas poemojn. Aŭ ne aparte ŝatis en la pasinteco, kaj ke mia magistra diplomiĝo komenciĝis per tiu ĉi vidpunkto. Li pensas, ke mi ŝercas. Mi estas tutserioza, kaj pretas ĵuri je mia vero.

Ni alvokas unu la alian per enŝaltitaj kameraoj. Ni aperas unu al la alia en la bildo: li sidas en mallumo en longmanika, blanka ĉemizo. Mi vidas mian ŝvitantan vizaĝon kaj kompare al li mi aspektas nuda en mia bankostumo. Mi rapide pripensas surmeti ion, sed mia vizaĝo komencas ŝviti eĉ pli je nur la penso de aldona tavolo. Iom sentas min strange, sed kion fari, ni diskutos tiel.

Estas amuze rememori, ke ni loĝas duonhoran promenadon for unu de la alia. La vetero same varmas ĉe li. Kvara etaĝo, 11-a distrikto, Budapeŝto, sama horzono, klimato kaj atmosfero.

Ĉu ek? Kiel ni faru tion? Mi havas mian liston, sed miaj notoj iĝis terure konfuzaj. Ni komencu per la unua poemo. Bone. Ni unu post la alia diras kiun ni ŝatas, kiun ne tiom, kritikas, interkonsentas, diskutas, provas atenti pri la reagoj, ne interrompi aŭ konvinki unu la alian, ĉefe diskutas per poemoj, emocioj, kaj literaturo dum horo kaj duono. Estas intima, kurioza, kortuŝa babilado en kiu ni enprofundiĝas en delikataj detaloj de niaj vivoj.

–

Tiajn spertojn mi ekhavas kvazaŭ subite, ekde kiam mi decidis remalfermi mian koron al verkado, legado kaj homoj, kiuj ankaŭ obstine kredas je la bezono de arto.

Mi nuntempe komunikas per noveloj kaj poemoj. Se iu parolas pri poemo, mi rememoras novelon. Se iu mencias bonan tradukon, mi rememoras subite kiun novelon mi volonte tradukus. Mi ne nur mencias novelon, sed tuj sendas ĝin al la persono, responde ricevas ligilon de la alia al poemo, ni diskutas pri la verkisto, la tempo en kiu vivis kaj kiel tio ĉio ligiĝas al hodiaŭ. Mi ekrememoras linion el alia poemo, serĉas en la reto, laŭtlegas al mi mem aŭ aŭskultas version de iu alia en jutubo kaj observas kion mi sentas.

Tiel povas esti, ke unu invitas min partopreni en konkurso, informas min pri eblecoj, prezentas min al sia amiko, ni ekamikiĝas, mi ricevas senpage poemlibron, oni petas mian opinion, mi legas pli kaj pli, paralele, rekomencante, aldonante al mia abunda listo, babiladas pli interese, pli profunde pri aferoj kiuj estas la vivo.

Intertempe en mia profesia vivo tio ĉio helpas. Jam estas en la plena antaŭprepara fazo de la aŭtunaj verksesioj, pretiĝas la nova paĝo, logotipo, tekstoj, ideoj kaj administrindaĵoj por lanĉi la daŭrigon de io, kio komenciĝis dum la INK-konkurso: la fakto, ke homoj volas verki, kaj bezonas komunumon. Do, se tio interesas vin mi baldaŭ rakontos pli pri la detaloj.

Donaco

Etikedoj

INK, interkultureco, literaturo, novelo, verkado, verkistoj, verksesioj

Nuntempe mi multe legas. Vere multe. Estas ĉiutaga bezono preni libron inter miaj manoj kaj enprofundiĝi en la historiojn kiujn la paĝoj ofertas. Malgraŭ tio, ke mi partoprenis mian unuan ĉeestan-kampadejan semajnfinon en Esperantujo post kiu scias kiom longa tempo, tiu bezono aperis ankaŭ dum la evento. Ni estis babilantaj dum la posttagmezo, sidante sur la eta tereno antaŭ la enirejo de mia lignodometo por la semajnfino kaj mi ekhavis la senton: mi bezonas iom da silento por legi. Duonhoro sufiĉas. Nur unu ĉapitron. Bone, eble du.

Kiam mi sidis tie venis partoprenanto de la apuda kabano kaj ni komencis babiladi. Pri tio kion mi legas, sed fakte ĉefe pri tio, ke dum la sinprezenta parto de la renkontiĝo mi diris, ke nuntempe mi okupiĝas pri verkado, literaturo, verksesioj, aranĝas babiladojn rilate al interkultureco, kaj evidentiĝis, ke fakte ri ŝatus ankaŭ provi ekverki. Mem studis filologion, sed neniam provis ludi per la vortoj. Kiel emerito la ideo pli kaj pli eniris rian kapon, pensante: simple volas provi. Kiel tio funkcias?

Mi legis antaŭ tiu ĉi dometo

Post kelkaj frazoj ni ĝoje rimarkis, ke niaj plej ŝatataj verkistoj estas fakte la sama persono, ke la homo kies libron mi estis leganta fakte estis en la sama grupo de granda librejĉeno elektita de 10 homoj kun iu alia verkisto, kiu estis en verksesio de nuntempa aŭtoro, kiu fakte estas mia amiko, kies verksesiojn mi rekomendis al ri. Se vi ne povas sekvi la frazon mi volas simple diri: la mondo estas malgranda kaj literaturo, legado, vortoj kunigas nin.

Mi rekomendis mian plej ŝatatan verkiston al kanadano, kaj al irlandano, poste trovis tradukon, kiun mi pretigis en la angla poste en Esperanto pri unu el la noveloj kiuj tuŝis min pleje, laŭtlegis ĝin en kunveno, intertempe rekontaktis mian eksinstruiston de la universitato en Nederlando simple diri, ke mi daŭre pensas pri tiuj babiladoj, taskoj kaj verkado, tradukado kiun inspiris dum ŝiaj lecionoj… Kaj mi povus daŭrigi la rakonto plu, sed ne bezonatas. Bonaj verkoj trovas legantojn ĉie, estas rekomendataj de amikoj, – ankaŭ por tradukoj – kaj nenio haltigas ilian disvastiĝon.

Memesprimi, trovi la ĝustajn vortojn aŭ la tekston de alia kiu esprimas kion ni sentas estas donaco. Ĝi alportas la senton, ke trans kulturoj, kontinentoj ni povas senti la konekton inter ni. Estas maniero apartigi spertojn kaj senti sin komprenitaj unu de la alia. Tial estas plezuro, ke mia laboro rilate al verkado daŭriĝas, kaj mi povas antaŭprepari diversajn programerojn por la aŭtuno, kaj se vi emas, vi povos verki kun mi je komenca aŭ progresanta nivelo, kaj ankaŭ legi kune. Detaloj venos baldaŭ. Ĝis tiam rekomendu al mi vian plej ŝatatajn verkojn, poemojn en la komentoj. Diru al mi kion vi volonte aŭdus deklamite, laŭtlegite? Kio estas verko kiun ĉiu devus koni laŭ vi? Kies ekzisto estas donaco en via vivo?

La mia estas tiu ĉi:

krisztina-toth-poemon-staranteDownload